34,3869$% 0.47
36,8522€% -0.6
44,4374£% -0.14
2.968,04%-0,25
4.977,00%-0,14
19.904,00%-0,14
9.184,82%2,67
2619229฿%-0.35844
Bağlanma Nedir?
Bağlanma bireyin yakın ilişkiler kurma yönündeki eğilimi olarak özetlenebilir. Fakat esas olarak
bebek ve bir yetişkin (çoğu zaman anne) arasında kurulan derin ve uzun süreli bağı açıklamak için
kullanılır. Bakım veren kişi, bebeğe dokunarak, göz teması kurarak ve ifade ettiği ihtiyaçlarını
karşılayarak, “güvenli bir liman” konumunu alır. Böylelikle, bebek etrafı anlamlandırırken, her zaman
dönüp sığınabileceği güvenli bir evi olduğunu bilir.
Anne ve bebeğin, dokunarak ve göz göze bakışarak iletişim kurduğu bu dönem, çocuk için en değerli
beyin gelişiminin gerçekleştiği dönemdir. Bu dönemde yeni nörolojik ağlar kurulur ve bu ağlar, “ileriye
yönelik plan yapmak, empati kurma, problem çözme, dürtülerin kontrolü, duyguları tanıma” gibi
işlevleri içeren beyin bölgesinin gelişimi için hayati önem taşır. Anne, bebeğin ifade ettiği duyguları
söze döker ve bebek duygularını tanır, ifade edilişini öğrenir, zihninde duygu ve davranışı eşleştirir. Bu
kritik dönemde kurulması gereken beyin ağları sayesinde, bebek gelecek ilişkilerini anlamlandırır ve
karşısındakinin düşünceleri ve ihtiyaçları hakkında akıl yürütebilir.
Ainsworth’un Bağlanma Sınıflandırması
Güvenli Bağlanma
• Bebek annesinin yanında rahattır ve oyun odasında rahatça oynar.
• Anne odayı terk ettiğinde, bebek gözlemci ile yalnız kaldığında, aşırı olmayan yerinde bir
tepki verir.
• Anne oyun odasına döndüğünde, bebek sakinleşmek için annesine yönelir.
Güvensiz – Dirençli Bağlanma
• Anne oyun odasını terk ettiğinde, bebek aşırı derecede rahatsız olur ve gözlemci bebeği
yatıştıramaz.
• Bebek, annesi oyun odasına döndüğünde bile sakinleşmez. Önce annesini arayıp bulur, ona
doğru yönelir ancak daha sonra annesinin onu sakinleştirme çabalarını da reddeder.
Güvensiz – Kaçınmacı Bağlanma
• Anne oyun odasını terk ettiğinde, bebek pek etkilenmemiş görünür.
• Anne oyun odasına geri döndüğünde, bebek ya annesini görmezden gelir ya da bilerek
annesinden kaçar. Bebeğin hem annesinden ayrıldığında hem de tekrar annesiyle birlikte
olduğunda, psikolojik olarak yüksek düzeyde uyarıldığı gözlenir. Bu da bebeğin annesinden
ayrılmaya içsel bir psikolojik tepki verdiğinin göstergesidir.
Dağınık Bağlanma
• Bebek annesinin yanındayken korkuludur, şaşkındır ve çatışma içindedir. Bu durum da, annesi
ile bebeğin tatmin edilemeyen ve sorunlu bir ilişkileri olduğunun göstergesidir.
• Dağınık bağlanma, yüksek risk taşıyan bebeklerde çok daha yaygındır. Madde bağımlılığı
olan ve çocuklarını istismar eden annelerin bebeklerinde de, bu bağlanma şekli görülür.
Bağlanma Bozukluklarının Sınıflandırılması
Bağlanamama Bozukluğu
• Bu çocukların, belirgin bir bağlanma ilişkisi geliştirme şansları olmamıştır. Bu nedenle de
sıkıntıya ya da korkuya kapıldıklarında bile herhangi bir figüre bağlanma davranışı
gösteremezler.
• Çoğunlukla kopuk ve ayrık görünürler ve yabancılara pek ilgi göstermezler
• Bu çocuklar, temel bağlanma figüründen ayrıldıklarında, çocukların tipik olarak sergiledikleri
sıkıntıyı ve ayrılık kaygısı belirtilerini sergilemezler.
• Bu sorun, birden fazla kişi tarafından bakım alan, yetiştirme kurumlarında kalan ya da ihmal
edilmiş çocuklarda sıklıkla görülür.
• Bağlanma ilişkileri geliştirme becerileri olmadığı için değil, bu tür ilişkiler geliştirme olanakları
olmadığı için bu sorun ortaya çıkmıştır.
Gelişigüzel Bağlanma Bozukluğu
• Bu çocuklar gelişigüzel bir bağlanma örüntüsü gösterirler. Sıkıntıda olduklarında ya da
teselliye ihtiyaçları olduğunda etraflarında bulunan herhangi bir yetişkine yönelebilirler.
• Temel bir bağlanma figürü olsa da, korktuklarında ya da kendilerini tehlikede hissettiklerinde,
doğrudan bu kişiye yönelmezler. Bu özelliklerinden dolayı bu çocuklara “Sosyal olarak Ayrım
Gözetmeyen Çocuklar” da denir.
• Bu sorun, yetiştirme yurtlarında yetişmiş ya da birden fazla aileye bakılması için verilmiş
çocuklarda sıkça görülür.
Ketlenmiş Bağlanma Bozukluğu
• Bu çocuklar, temel bağlanma figürleri tarafından terk edilmek istemezler.
• Utangaç ve çekingendirler. Yabancıların yanında olmaktan korku duyarlar.
• Yaşlarına uygun bir şekilde çevreleri ile ilgilenmezler.
• Yapışkan ve bağımlı olarak tanımlanırlar.
• Bu sorunu yaşayan bir grup çocuğun, temel bakım veren kişinin(anne) yanında aşırı itaatkar
ve kaygılı oldukları gözlenmiştir. Bu durumda yapılan gözlemler, çocukların aşırı sıkı ve
istismar edici bir ortamda yetiştirildiklerini göstermektedir. Uyum ve itaatleri ise, annelerini
kızdırmamak ve ceza ya da istismardan kaçmaktan kaynaklanır.
Saldırgan Bağlanma Bozukluğu
• Bu çocukların bağlanma ilişkilerine bakıldığında, öfke ve engellenme duygularının hakim
olduğu ve hem kendilerine hem de temel bakım veren kişiye karşı saldırgan duygular
taşıdıkları görülür.
• En küçük bir engellenmede bile temel bakım veren kişiye karşı öfke ve kızgınlık duyabilirler ya
da kendilerine zarar veren davranışlarda bulunabilirler.
• Özellikle ailelerinde fiziksel şiddete maruz kalmış ya da tanık olmuş çocuklarda sıklıkla
görülür.
Rollerin Yer Değiştirdiği Bağlanma Bozukluğu
• Bu çocuklar, aşırı derecede dikkatli ve istekli ya da tam tersine cezalandırıcı ve reddedici
olabilirler.
• Bakım veren ile çocuğun bağlanma ilişkisine bakıldığında ise, bakım verenin üstlenmesi
gereken bazı bakım görevlerini, çocuğun üstlendiği görülür.
Güvenli Bağlanmayı Destekleyecek Öneriler
• Özellikle ilk dönemlerde, bebeklerin hayatında sabit figürler olması önemlidir. Bebekler bakım
verenlerinden uzun dönemli ayrı kalmamalıdır.
• Çocukların hayatlarındaki diğer bakım verenlerin (bakıcıların vb.) sık sık değişmesi güvenli
bağlanma ilişkisini kurulmasını olumsuz etkiler.
• Bebekleri / küçük çocukları ayrılıklara hazırlamak önemlidir. Örneğin, işe giderken bebekle
konuşup, onu ayrılığa hazırlamak için; “Anne şimdi işe gidiyor, anneanne sana çok iyi
bakacak. Ben işte seni düşüneceğim ve akşam yeniden buluşacağız” diyebilirsiniz.
• Kaçarak ya da çocuğa çaktırmadan evden çıkmak, çocuğun güvensizlik duygularını pekiştirir
ve ayrılığa tepkilerini arttırır. Bu sebeple vedalaşmadan evden çıkmak daha olumsuz
sonuçlara yol açar.
• Genellikle ilk bakım verenin anneler olmasına rağmen, bebekler ilk dönemlerden itibaren
babalarına karşı da bağlanma ilişkisi geliştirirler. Bu nedenle, babaların bebekleriyle
geçirdikleri süre, oyun oynama vb. etkileşimler değerlidir.
• Bebek ile oynanan gıdıklama, ce-e oyunları, ayak/el masajları güvenli bağlanmayı güçlendirir.
Özellikle bebek ile fiziksel temas kurma, söz-öncesi dönemde kurulan güvenli bağlanma için
değerlidir.
Çg.Uzm. Derya YILDIRIM
COVİD-19 SONRASI YENİ DÜNYA DÜZENİNDE EĞİTİM KONJONKTÜRÜ
Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.