Bugün Dünya Türk Kahvesi Günü: Bir fincanının 40 yıl hatırı var

Geleneksel Türk mutfağının kültürel mirasları ortasında yer alan Türk kahvesi, dünyada en çok tüketilen kahve çeşidi. Türkiye’de Türk kahvesine yönelik bir araştırmaya nazaran, kahve içenlerin yüzde 69’u kahvesini ‘sade’ tercih ederken, yüzde 48’i Türk kahvesini “kendine ayırdığı en özel zaman” olarak görüyor. Katılımcıların yüzde 63’ü ise “Türk kahvesi içtiğinizde size en çok hangi his eşlik eder?” sorusuna “keyif” yanıtını veriyor. Türk kahvesi kültürü ve geleneği, UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne de 2013 yılında girdi. O günden beri de 5 Aralık tüm dünyada ‘Dünya Türk Kahvesi Günü’ olarak kutlanıyor. Türk kahvesi nasıl ortaya çıktı? Türk kahvesinin tarihçesi nedir? Uygun bir Türk kahvesi nasıl olmalı? Türk kahvesi nasıl pişirilir? Dünya Türk Kahvesi Günü nedir?

Türk beşerinin vazgeçilmezlerinden olan Türk Kahvesi tüm dünyada en çok tüketilen kahve cinsleri ortasında yer alıyor. Bir fincanının 40 yıl hatırı olduğu söylenilen Türk Kahvesi kokusu, tadı ve sabırla pişirilmesiyle misafirliğin ve dostluğun da simgesi.

İlk Türk Kahvesi nasıl ortaya çıktı?

Türk kahvesi ismini Türkler tarafından bulunan özgün pişirme formülünden alıyor.

Kahvenin 14. yüzyılın başlarında Habeşiştan’dan tüm dünyaya yayıldığını belirtirken, çıkış yerinin de isminin etimolojisi de kahve ile benzerlik gösteren Güney Habeşistan’daki Kaffa yöresi olduğunu belirtiyor.

Osmanlı İmparatorluğu’nun Yemen Valisi Özdemir Paşa’nın lezzetine hayran kaldığı kahveyi İstanbul’a getirmesiyle birlikte, kahve Türkler için vazgeçilmez hale geliyor. Kanuni Sultan Süleyman’a sunulan kahve, yeni hazırlama tekniği ile kahve, güğüm ve cezvelerle pişirilerek ‘Türk Kahvesi’ ismini da alıyor. Kısa müddet içerisinde de bütün kente kahve evvel kokusuyla sonra tadıyla yayıldı.

İstanbul’dan tüm dünyaya yayılan lezzet

Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi’nde, İstanbul’da kahve satan esnafın sayısını 500, dükkân sayısını ise 300 olarak yazmıştır. Mısır Çarşısı’nda kahve satılan hanlar ortasında Sepetçi, Kapan-ı Asel, Papasoğlu, Küçük Çukur, Arakoğlu, Laz Ahmed Ağa, Tahta Han’ın olduğu kaydedilmiştir.

İstanbul’un kent hayatına sızan bu güzel içecek bir sokağa da ismini verdi; kahve pişirilen yer manasına gelen “Tahmis” sokağı kahvehanelerle dolu bir sokak halini aldı. İstanbul’a yolu düşen tüccarlar, seyyahlar, elçiler, yabancı diplomatlar sayesinde Türk kahvesinin ünü diğer ülkelere ulaştı. İstanbul’da son halini alan Türk Kahvesi ile Venedik 1615’de, Marsilya 1644’de, Londra 1654’de, Paris 1669’da, II. Viyana kuşatmasının akabinde da Viyana 1683’de tanıştı. Kahve, Yemen’den çıktığı seyahatine 18. yüzyılda Batı Hint Adaları, Güney Amerika ve Asya ülkeleri ile devam etmiştir.

İyi Türk kahvesi nasıl pişirilmeli?

Öncelikle her fincan için iki çay kaşığı Türk kahvesini cezveye koyun. Her fincan için kâfi ölçüde su koyun, koyduğunuz suyun içme suyu olmasına dikkat edin zira klorlu sular kahvenin tadını bozabilir. Kahvenin bol köpüklü olması için soğuk su kullanmak değerli. İyice karıştırdıktan sonra cezveyi kısık ateşe yerleştirin ve yavaşça kaynatmaya başlayın. Kahvenizi ne kadar yavaş pişirirseniz lezzeti de bir o kadar artacak.

Dünya Türk Kahvesi Günü nedir? Ne vakit kutlanır?

Dünya Türk Kahvesi Günü, 2013 yılında Türk Kahvesi’nin UNESCO tarafından Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne eklenmesiyle ortaya çıktı. O tarihten bu yana 5 Aralık, “Dünya Türk Kahvesi Günü” olarak kutlanmakta.

Kahve tiryakileri ‘sade kahve’yi seviyor

5 Aralık Dünya Türk Kahvesi Günü kapsamında yapılan bir araştırma, Türk halkının kahvesini ‘sade’ içmeyi tercih ettiğini ortaya koydu. Kahve Dünyası tarafından yapılan ankete nazaran, iştirakçilerin yüzde 69’u sade Türk kahvesini tercih ettiğini belirtirken, yüzde 32’si kahve yanında sunulan ikramların keyfi artırdığını vurguluyor. Ayrıyeten, yüzde 64’ü Türk kahvesinin kusursuz lezzeti için en değerli faktörün tazelik olduğunu söz ediyor.

Katılımcıların yüzde 24’ü ‘orta şekerli’ kahve içerken yalnızca yüzde 7’si kahvesini şekerli tercih ediyor. Türk kahvesi üretiminde en kıymetli öge ‘tazelik’ olarak görülürken, Türk kahvesi ‘özel vakitlerin vazgeçilmezi’

‘Kendime ayırdığım en özel zaman’

Anket birebir vakitte, Türk kahvesinin hayatımızdaki değerli yerini de ortaya koyuyor. Sonuçlara nazaran, ankete katılanların yüzde 48’i Türk kahvesini “kendine ayırdığı en özel zaman” olarak tanımlıyor. Bu oran, kahvenin şahsî ritüellerde ne kadar değerli bir rolü olduğunu gösteriyor. İştirakçilerin yüzde 26’sı için ise Türk kahvesi, “olmazsa olmaz” bir öğe olarak öne çıkıyor. Bununla birlikte, yüzde 17’lik bir kesim Türk kahvesini “günün en hoş anı” olarak görüyor. Öteki yandan İştirakçilerin yüzde 9’u, Türk kahvesini “en yakın arkadaşı” olarak tanımlıyor.

Katılımcıların yüzde 63’ü, “Türk kahvesi içtiğinizde size en çok hangi his eşlik eder?” sorusuna “keyif” yanıtını verirken, yüzde 27’si Türk kahvesinin kendilerine huzur verdiğini belirtiyor. Öte yandan, yüzde 8’lik bir kesim, Türk kahvesi içtiklerinde kendilerini enerjik hissettiklerini söylüyor. yüzde 2’lik bir kesim ise kahveyi kutlamalarla bağdaştırıyor.

Kahve içiminde sunum da önemli

Ankette Türk kahvesi tutkunlarının bu keyfi hangi ayrıntıların artırdığına dair görüşleri de yer alıyor. İştirakçilerin yüzde 32’si, Türk kahvesinin yanında sunulan ikramların kahve keyfini kıymetli ölçüde artırdığını belirtiyor. Ankette sohbetin kıymeti de ön plana çıkıyor: İştirakçilerin yüzde 28’i, Türk kahvesinin keyfini artıran en kıymetli ögenin, yanında yapılan sohbetler olduğunu söz ediyor. Keyfi artıran bir öbür ayrıntı ise bol köpük. İştirakçilerin yüzde 28’i, Türk kahvesinin köpüklü sunumunun keyiflerini tamamladığını söylüyor. Köpük, lezzetin ve ustalığın bir göstergesi olarak kabul ediliyor. Özel fincanlar ve sunum da keyfi artıran bir öbür öge olarak öne çıkıyor. İştirakçilerin yüzde 12’si, kahve tecrübelerini özel kılan ayrıntının fincanlar ve sunum halleri olduğunu belirtiyor.

Anket, iştirakçilerin Türk kahvesine şahsî dokunuşlar ekleme konusundaki tercihlerini de ortaya koyuyor. “Kendi Türk kahvenizi yaratacak olsanız, nasıl bir tat yahut aroma eklerdiniz?” sorusu yöneltildiğinde, iştirakçilerin yüzde 52’si Türk kahvesine çikolata notaları eklemeyi tercih ediyor. İştirakçilerin yaklaşık üçte biri ise hafif vanilya aromasını tercih ettiğini belirtiyor. Öte yandan, yüzde 10’luk bir kesim, Türk kahvesine baharat karışımı eklemeyi tercih ediyor.

Türk kahvesinin yararları neler?

Türk kahvesi, beyindeki belli nörolojik durumlara karşı kalkan oluşturan yararlı bileşikler içerir. Diyabet ve kalp hastalıklarından muhafazaya yardımcı olur. Depresyon, karaciğer sirozu üzere hastalıkların riskini de azaltabilir.

Kahve içerisinde yer alan kafein, tüketildiğinde kana karışarak, beyne ulaşır. Burada, yer alan ve uykuya sebep olan nöronları bloke ederek uyanıklık durumunu artırır ve enerjiyi yükseltir. Türk kahvesi, depresyon, Parkinson, Alzheimer üzere ruhsal hastalıklara karşı tesirlidir ve hafızanın da güçlenmesini sağlar. Zihni açmasının yanında ruhsal sıkıntılara yakalanma bahtının büyük ölçüde azalmasında tesirlidir. Bunların yanında Türk kahvesi migren üzere baş ağrılarının azalmasına yardımcı olur. Bu nedenle ağrı kesicilerin tesirini de kıymetli seviyede artırır.

Türk kahvesinin yararlarından biri de sindirim sisteminin çalışmasında tesirli olması olarak sıralanabilir. İçerisindeki kafeinden ötürü adrenalin hormonu salgılanarak, kalp ve dolanım uyarır. Bunun yanında metabolizma suratını artırır, bedende yağ yakımına yardımcı olur. Türk kahvesi, içerdiği antioksidan sayesinde cildi ve bedeni hastalıklardan koruyarak yaşlanmayı geciktirmesiyle bilinir.