TMMOB Etraf Mühendisleri Odası İzmir Şubesi, İzmir’in Çernobili olarak anılan atık alanla ilgili kaygılarını ve çalışmaları hakkında açıklama yaptı.
İzmir’in Çernobil Süreci 17 Yıldır Sürüyor
İzmir Gaziemir’de; periyodun Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından lisans verilmiş bir kurşun ve akü geri kazanım tesisinin bahçesinde 2007 yılında tespit edilen, Radyoaktif ve Tehlikeli Atıklar ile ilgili, kamuoyunun ise lakin 2012 yılında bir gazete haberi ile bilgi sahibi olduğu ve “İzmir’in Çernobili” olarak anılan atık alanına ait süreç tarafımızca yakından takip edilmektedir. Kentin ortasında etraf ve halk sıhhatini tehdit eden atıkların bulunduğu alanın temizlenmesi, ülkeye girişi yasak olan nükleer atıkların nasıl ve nereden getirildiğinin belirlenerek kamuoyu ile paylaşılması ve sürecin sorumluları ile ilgili gereğinin yapılmasına yönelik çağrılarımız ve mücadelemiz paydaşlarımız ile birlikte 17 yıldır devam etmektedir. 23.07.2024 tarihinde alanda çalışmanın başladığı gözlemlenmiş olup süreç ile ilgili Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve TENMAK’ a bilgi edinme talebimiz yazılı olarak iletilmiştir.
Tehlikeli Atıkların Taşınması
01.08.2024 tarihinde TMMOB İzmir İl Koordinasyon Kurulu, İzmir Barosu, İzmir Tabip Odası, İzmir Hayat Alanları ve EGEÇEP tarafından Karabağlar ve Gaziemir Belediye Liderlerinin, sivil toplum örgütlerinin de iştiraki ile ortak bir basın açıklaması düzenlenmiştir. Şubemiz tarafından gönderilen bilgi edinme talebine ait Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 13.09.2024 tarih E-66775017-622.03-10277392 sayılı cevap yazısında; EKOVAR tarafından Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Nükleer Düzenleme Kurulu’na sunulan çevresel güzelleştirme planının incelemesi sonuncunda 12.07.2024 tarihinde
evraka uygunluk verildiği belirtilmiştir. “Söz konusu planın, radyoaktif husus ile kontamine olmuş atıkların ve tehlikeli atıkların miktarı ile bertarafı, taşınması, bu atıklarla kontamine olmuş toprağın temizlenmesine ilişkin hususları kapsadığı, radyoaktif atıkların idaresi konuları ile ilgili mevzuat gereğince NDK’nın sorumluluğunda yer aldığı” formunda bilgi verilmiştir. Çalışmaların 10.08.2017 tarihli ÇED Olumlu kararı verilen proje ve 12.07.2024 tarihinde onay verilen Çevresel Güzelleştirme Planına ve İş Termin Planı’na nazaran yürütüleceği belirtilmiştir. 24.07.2024 tarihinde başlatılan çalışmaların gaz çıkışı nedeni ile 25.07.2024 tarihinde durdurulduğu, alandaki çalışmaların Bakanlık ilgili üniteleri, NDK, TENMAK ve İzmir Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü iştiraki ile oluşturulan komitenin gözetiminde yürütüleceği, çalışmalar başladığında herhamgi bir olumsuzluk olması durumunda gerekli tedbirlerin alınacağı, olumsuzluğun muhteviyatına nazaran akademik rapor hazırlanması sonrasında onaylı Çevresel Temizleme Planı doğrultusunda çalışmaların devam edeceği belirtilmiştir.
Sahadan Bir Atık Çimento Fabrikası’na Taşındı mı ?
Söz konusu yerdeki radyoaktif ve tehlikeli atıklarla ilgili olarak, Gaziemir Belediye Başkanı Ünal Işık’ın 22.11.2024 tarihinde lisana getirdiği ve basında yer alan savlara nazaran, atıkların kamyonlarla Soma’ya taşındığı ve bir çimento fabrikasında yakıldığı belirtilmiştir. Ayrıyeten, Sözcü Televizyonu’nda gazeteci Gökmen Ulu tarafından 29.11.2024 tarihinde paylaşılan görüntülerde alanda çalışmaların devam ettiği gözlemlenmiştir. Gerek paylaşılan imgeler, gerekse etraf halkının devam eden şikayetleri alandaki atıkların temizlenme sürecinin sağlıklı bir formda yürütülmediğini göstermekte, paklık safhasında yeni etraf ve sıhhat risklerinin
oluşacağına dair kaygımızı arttırmaktadır. Çevre ve halk sıhhatini tehdit eden bu atıkların bertaraf edilmesi ve rehabilitasyon sürecinin eksiksiz bir biçimde yürütülmesi büyük ehemmiyet taşımaktadır. Bu süreçte tüm çalışmaların şeffaf bir biçimde gerçekleştirilmesi, bağımsız uzmanlar tarafından denetlenmesi ve kamuoyunun
tertipli olarak bilgilendirilmesi gerektiğini tekrar hatırlatıyor ve aşağıda belirtilen sorularımızı yetkili ve misyonlu Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Nükleer Düzenleme Kurumu başta olmak üzere ilgili kurumlara soruyoruz:
1) Alandan rastgele bir atığın bir çimento fabrikasına taşındığı tezi gerçek mudur? Doğru ise, bu atıkların niteliği nedir? Atıkların niteliği hangi yollarla tespit edilmektedir? Bu atıkların yakılması sonucu atmosfere hangi kirleticilerin, hangi seviyelerde (kirlilik yükü) çıkacağı öngörülmektedir? Yanma sonrası oluşan atık
materyalin içeriğinde hangi kirleticiler bulunmaktadır? Bu yanmayan atık malzemeler nasıl bertaraf edilmektedir?
2) 26.07.2024 tarihinde, bilgi edinme kapsamında Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına yönelttiğimiz sorulara istinaden aldığımız, 13.09.2024 tarihli ve E- 66775017-622.03-10277392 sayılı cevabınızda, gaz çıkışı nedeniyle sahadaki çalışmaların durdurulduğu ve faaliyetlerin Bakanlığınızın ilgili birimleri, Nükleer Düzenleme Kurulu, TENMAK ve İzmir Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’nün iştirakiyle oluşturulan bir komite tarafından yürütüleceği belirtilmiştir. 29.11.2024 tarihinde basına yansıyan imajlarda görülen çalışmalar, söz konusu kurulun onayı ve kontrolü dahilinde mi gerçekleştirilmiştir?
3) İmajlardaki çalışmalarda araçlara yüklenen atıklar radyoaktif özellik taşımakta mıdır? Radyoaktif olup olmadıkları hangi metotlarla tespit edilmiştir? Şayet atıklar radyoaktif ise, bu atıkları taşıyan araçlar, radyoaktif unsur taşıma standartlarını karşılamakta mıdır?
4) Atıklar, tehlikeli husus içeriyor mu? Atıkların tehlikeli husus içerip içermediği hangi analiz yolları ile belirlenmiştir? Şayet atıklar tehlikeli unsur sınıfına giriyorsa, kullanılan araçlar bu tıp unsurları taşımaya uygunluk göstermekte midir?
5) Şayet atıklar tehlikeli yahut radyoaktif değilse, mevzuatın öngördüğü toz kontrol önlemleri neden alınmamıştır?
6) 29.11.2024’te kamyonlara yüklenen atıklar nereye taşınmaktadır? Atık yüklü kamyonlar, imgelerdeki üzere üzeri açık biçimde mi taşınmaktadır?
7) Alanda doz suratı ölçümleri gerçekleştirilmiş midir? Şayet yapılmışsa, ölçümler mekânsal olarak kaç farklı noktada gerçekleştirilmiştir? Doz suratının mekânsal dağılımı nasıldır ve bu ölçümlerin koordinat bazlı sayısal sonuçları nelerdir? Ayrıyeten, saha dışında ve yerleşim alanlarında doz suratı ölçümleri yapılmış mıdır? Yapıldıysa hangi koordinatlarda hangi doz suratı bedelleri ölçülmüştür?
8) Atıkları yükleyen, taşıyan ve işleyen çalışanlar ile operatörlere gerekli gözetici donanım sağlanmış mıdır? Bu bireylere kâfi eğitim verilmiş midir ve güvenlikleri hangi yöntemlerle temin edilmektedir? Sağlıklı ve istikrarlı bir etrafta yaşamanın anayasal bir hak olduğunu, bu çevreyi sağlamanın ödevleri olduğunu yetkili kurum ve kuruluşlara tekrar hatırlatıyoruz. Sorularımızın eksiksiz cevaplanmasını, hazırlanan tüm plan, tahlil raporları ve evrakların kamuoyu ile paylaşılmasını talep ediyoruz. (BSHA – Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı)
Bilim ve Sağlık Haber Ajansı
News
