Hürriyet müellifi Prof. Dr. Osman Müftüoğlu, Hepimiz için ‘sağlık ana gündemi’nin birinci unsuru COVID-19 olsa da üzülerek belirteyim aslında bir değil, iç içe geçmiş 4 pandemiyi tıpkı anda yaşıyoruz. Bir: Covid pandemisi. İki: Kaygı/depresyon pandemisi. Üç: Uykusuzluk pandemisi. Dört: Kilo/obezite pandemisi” dedi.
Hürriyet muharriri Prof. Dr. Osman Müftüoğlu, Hepimiz için ‘sağlık ana gündemi’nin birinci hususu COVID-19 olsa da üzülerek belirteyim aslında bir değil, iç içe geçmiş 4 pandemiyi tıpkı anda yaşıyoruz. Bir: Covid pandemisi. İki: Kaygı/depresyon pandemisi. Üç: Uykusuzluk pandemisi. Dört: Kilo/obezite pandemisi” dedi.
Sıhhatimiz bakımından son derece enteresan, farklı ve kıymetli bir devirden geçtiğimiz katidir. Hepimiz için “sağlık ana gündemi”nin birinci hususu COVID-19 olsa da üzülerek belirteyim aslında bir değil, iç içe geçmiş 4 pandemiyi tıpkı anda yaşıyoruz.
BİR: COVID-19 PANDEMİSİ
İKİ: KAYGI/DEPRESYON PANDEMİSİ
ÜÇ: UYKUSUZLUK PANDEMİSİ
DÖRT: KİLO/OBEZİTE PANDEMİSİ
Gelelim ayrıntılara…
SORU ŞU NEDEN TIPKI ANDA 4 PANDEMİ
EVVEL şu detaya odaklanalım: COVID-19 dışındaki sıkıntılar, daha doğrusu pandemiler sıhhat gündemimizde her vakit ve daima, aslında vardılar. Ne var ki COVID-19’la birlikte onlar da dünya ölçeğinde yaygınlaştılar ve adeta birer “pandemi sorunu” büyüklüğüne ulaştılar. Uygun bilelim ki bu 4’lünün tamamı “iç içe geçmiş, birbirini tetikleyen, birbirini büyüten, birbirini tahrik eden” sorunlar. İsterseniz gelin COVID-19 dışında kalan öbür 3’lüye; korku, uykusuzluk, kilo pandemilerinin nedenlerine kısaca bir göz atalım.
VARAN 1 DEPRESYONA GİRENLER ÇOĞALIYOR
GEÇTİĞİMİZ günlerde Sıhhat Bakanlığı değerli kimi dataları basınla da paylaştı. O bilgilere bakılırsa “sinir ilaçları, tasa bozukluğu hapları ve depresyon tabletleri” kullanımında neredeyse rekora koşuyoruz. Aslında sorun yalnızca bizde değil, çabucak her ülkede var. COVID-19’un getirdiği telaş ve korku ortamından biraz olsun kurtulmayı dilek edenler, ister istemez soluğu psikolog ve psikiyatristlerde alıyor, devayı de hudut, gerilim, depresyon haplarında bulmaya çalışıyor.
VARAN 2 UYKUSUZLARIN SAYISI ARTIYOR
UYKU problemleri yaşadığımız periyodun en kıymetli sıhhat gündemlerinden biri. Elimde net bir sayı yok ancak “Uyku probleminiz var mı?” diye sorduğum her 2 yetişkinden biri, sorumu hiç tereddüt etmeden “Evet!” diye yanıtlıyor. Bunda muhtemelen salgının yarattığı endişe, tasa, telaş, güvensizlik ve gibisi problemleri yanında bu devirde toplumsal medya, TV ve gibisi “mavi ışık kaynakları”na fazlaca yönelmenin de tesiri olmalı. Ayrıyeten, uyku saatlerinin kayması, konuttan çalışma uygulamaları nedeniyle hareketliliğin ve vakit idaresinin altüst olması da muhtemelen uykusuzluk pandemisinin öteki tetikçileri.
VARAN 3 GÖBEKLER BÜYÜYOR BELLER KALINLAŞIYOR
COVID-19 pandemisiyle birlikte bilhassa insülin direnciyle ait kilo sorunu, hatta obezite sorunu yaşayanların sayısında da önemli bir artış var. “Kaygı ve gerilime bağlı duygusal ve denetimsiz yeme eğilimindeki artış, hareketsizlik sorunu (Hayat meskene sığar!) ve gerilime bağlı şeker/nişasta bazlı besinlere çok yönelim” kilo sorunu salgınının esas nedenleri olarak öne çıkıyor.
KISA BİLGİ KİLO SORUNU İÇİN YENİ BİR AMAÇ: AMPK AKTİVASYONU
AMPK enziminden, daha doğrusu proteininden geçtiğimiz günlerde de bahsettim. (A)denozin (M)onofosfat ile aktive olan (P)rotein (K)inaz enzimi uyarıldığında dokuların (özellikle karaciğer ve kasların) insüline hassaslığı hızla artıyor. Şeker ve yağ yakımı hızlanıyor, metabolizmada süratli bir aktivasyon devreye giriveriyor. İnsülin direnci sorununun tahlili ve insülin direnciyle kontaklı kilo ve gizli/açık tip-2 diyabet meselelerinin tahlilinde kullandığımız, “metformin” içerikli ilaçlar da tesirlerini aslında AMPK’yı uyararak gösteriyor. Pekala, AMPK’yı doğal yoldan uyaran öteki şeyler de var mı? Var! Mesela, akşam yemeklerini erken yemek ve takiben 14-16 saatlik “su orucu” kürleri uygulamak… Mesela günlük öğün sayısını azaltıp 2’ye hatta vakit zaman 1’e indirmek… Mesela her gün tertipli antrenman yapmak… Bu 3’lü AMPK’yı uyarmanın en kolay ve en tesirli yolları. Ayrıyeten bilelim ki AMPK uyarıcısı olarak yiyebileceğimiz kusursuz lezzetli kimi besinler da var. O besinleri ve içerdikleri faal unsurları yandaki kutuda özetledim.
İmsak Vakti 02:00
News
Kadın
Kadın
Kadın
Kadın
Kadın
